10 (juridische) problemen met online platformen onder de loep genomen
“Het grootste probleem met online platforms is het gebrek aan verantwoordelijkheid en transparantie, wat leidt tot misbruik van gegevens, verspreiding van schadelijke inhoud en oneerlijke machtsconcentratie.”
Online platforms brengen aanzienlijke voordelen met zich mee, maar ze kunnen ook verschillende problemen veroorzaken. Deze uitdagingen zijn vaak complex, omdat ze zowel technologische, juridische als maatschappelijke dimensies hebben.
Hier zijn de belangrijkste uitdagingen en risico’s die kunnen ontstaan bij het gebruik en beheer van online platformen
1. Misbruik van het platform
a. Verspreiding van illegale inhoud
- Platforms kunnen worden gebruikt om illegale inhoud te verspreiden, zoals hate speech, kinderporno, nepnieuws, en intellectueel eigendomsinbreuken.
- Het modereren van dergelijke inhoud kan moeilijk zijn, vooral op grote platforms.
b. Fraude en oplichting
- Marktplaatsen kunnen worden misbruikt door oplichters die nepverkopers of frauduleuze producten aanbieden.
- Gebruikers kunnen het slachtoffer worden van phishing of andere vormen van cybercriminaliteit.
2. Gebrek aan transparantie
a. Onzichtbare algoritmes
- Veel platforms maken gebruik van algoritmes om inhoud, zoekresultaten of advertenties te rangschikken, maar hoe deze werken is vaak niet transparant.
- Dit kan leiden tot:
- Vooroordelen in aanbevelingssystemen.
- Verminderde keuzevrijheid voor gebruikers.
b. Advertentiepraktijken
- Gebruikers zijn zich niet altijd bewust van hoe hun gegevens worden gebruikt voor gerichte advertenties, wat kan leiden tot zorgen over privacy en manipulatie.
3. Marktmacht en monopolievorming
a. Ongelijke concurrentie
- Grote platforms kunnen kleinere concurrenten verdringen door hun marktmacht. Dit kan leiden tot monopolies, wat innovatie en diversiteit beperkt.
- Voorbeeld: Amazon kan eigen producten bevoordelen ten koste van externe verkopers.
b. Afhankelijkheid
- Bedrijven en zelfstandigen kunnen afhankelijk worden van een platform voor hun inkomsten (zoals Amazon, Uber of Etsy), wat hen kwetsbaar maakt voor wijzigingen in beleid of tarieven.
4. Privacy- en gegevensbescherming
a. Data-exploitatie
- Platforms verzamelen vaak enorme hoeveelheden gebruikersgegevens, wat kan leiden tot:
- Onethische datapraktijken.
- Misbruik of verlies van gevoelige informatie door datalekken.
b. Gebrek aan controle voor gebruikers
- Gebruikers hebben vaak weinig controle over hoe hun gegevens worden verzameld, gedeeld of gebruikt, wat hun privacy schaadt.
5. Sociale en psychologische gevolgen
a. Verslavend ontwerp
- Veel platforms zijn ontworpen om gebruikers zo lang mogelijk betrokken te houden, wat kan leiden tot verslaving aan sociale media of games.
- Dit kan negatieve gevolgen hebben voor mentale gezondheid, zoals angst, depressie of een laag zelfbeeld.
b. Polarisatie en echo chambers
- Algoritmes die inhoud personaliseren kunnen leiden tot:
- Polarisatie van meningen.
- Het creëren van “echo chambers” waarin gebruikers alleen gelijkgestemde ideeën zien, wat de maatschappelijke verdeeldheid kan vergroten.
“Door platforms te reguleren en verantwoordelijk te houden, kunnen problemen worden beperkt terwijl hun positieve impact behouden blijft.”
6. Arbeidsgerelateerde problemen
a. Slechte arbeidsomstandigheden
- Platforms die werken met gig-workers (zoals Uber of Deliveroo) kunnen arbeiders onder druk zetten zonder voldoende bescherming of rechten.
- Arbeiders kunnen afhankelijk worden van platforms zonder toegang tot sociale zekerheid of arbeidscontracten.
b. Oneerlijke betaling
- Kleinere aanbieders op platforms kunnen moeite hebben om eerlijke prijzen te vragen door concurrentie en platformkosten.
7. Juridische en regelgevende uitdagingen
a. Verantwoordelijkheid voor inhoud
- Het is vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is voor illegale of schadelijke inhoud: het platform of de gebruiker die het heeft geplaatst.
- Dit leidt tot juridische geschillen en onzekerheid.
b. Internationale wetgeving
- Platforms opereren vaak wereldwijd, wat kan leiden tot conflicten tussen verschillende nationale wetten over privacy, auteursrecht en aansprakelijkheid.
8. Technische problemen
a. Systeemstoringen
- Platforms kunnen kampen met downtime of technische problemen, wat de toegankelijkheid belemmert en inkomstenverlies kan veroorzaken.
b. Kwetsbaarheden
- Cyberaanvallen, hacks of malware kunnen platforms beschadigen of gebruikersgegevens blootstellen.
9. Discriminatie en uitsluiting
a. Algoritmische bias
- Algoritmes kunnen vooroordelen bevatten die leiden tot discriminatie, bijvoorbeeld bij het selecteren van kandidaten (zoals bij LinkedIn) of het rangschikken van inhoud.
b. Digitale ongelijkheid
- Niet iedereen heeft gelijke toegang tot technologie, wat bepaalde groepen kan uitsluiten van de voordelen van platforms.
10. Milieu-impact
Hoewel platforms digitaal opereren, hebben ze ook een ecologische voetafdruk:
a. Hoge energieconsumptie
- Datacenters en blockchaintechnologieën, zoals bij platforms die cryptocurrency ondersteunen, verbruiken enorme hoeveelheden energie.
b. Toename van e-commerceverpakkingen
- Platforms zoals Amazon dragen bij aan meer verpakkingsafval en logistieke uitstoot.
“De beste oplossing voor online platforms is het combineren van strikte regulering en transparantie, zodat gebruikersrechten worden beschermd, concurrentie eerlijk blijft, en maatschappelijke verantwoordelijkheid wordt gewaarborgd.”
Hoe deze problemen aanpakken?
Om deze problemen aan te pakken, kunnen platforms en regelgevers de volgende stappen overwegen:
- Transparantie en verantwoordelijkheid: Platforms moeten duidelijk communiceren over hoe hun algoritmes, data en advertenties werken.
- Strikte moderatie: Het inzetten van effectieve systemen om illegale en schadelijke inhoud te detecteren en te verwijderen.
- Privacybescherming: Naleving van regelgeving zoals de AVG en proactieve maatregelen om gebruikersprivacy te beschermen.
- Arbeidsrechten: Platforms moeten zorgen voor eerlijke werkomstandigheden voor gig-workers.
- Samenwerking met toezichthouders: Platforms moeten samenwerken met overheden om regelgeving te respecteren en naleving te waarborgen.
2 december 2024
Door Pascale De Neef
Het is belangrijk te weten welke verplichtingen onder de DSA op jouw organisatie van toepassing zijn. Wij kunnen je helpen bij het inventariseren welke verantwoordelijkheden op jouw organisatie rusten en het maken van een inschatting van de risico’s met betrekking tot aansprakelijkheid.
